Tôi thấy có nhiều đ àn ông khi đi đâu với người vợ mới cưới mà gặp người bạn tình cũ họ hơi buồn: nét buồn nói lên sự hiền, sự hối tiếc. Điều chỉnh ngay tình tâm giao ích kỷ. Thưa em, tôi đang sống giữa một xã hội mà có bao nhiêu mồi ngon của xác thịt gọi mời.
Lẽ ra đến đây tôi ngưng bút. Mà đầu não họ thì ngây thơ có khi đến giảng lược. Thời xưa hay ở thôn quê trong giới ít học, không phải người ta không biết yêu đâu.
Nhưng trong thực tế khi con tim họ bị chi phối bởi những nguyên nhân nào ở người yêu như duyên dáng, nhân nghĩa, nước mắt, thơ tình, sắc đẹp, tiền của, v. Lắm lúc lười biếng học tập nhưng họ ham mê cấp bằng vì chứng chỉ nầy hứa cho họ tương lai rực rỡ. Họ nghe như có sức mạnh huyền bí xô đẩy họ phải bộc bạch cõi lòng.
Bây giờ họ thích cô độc. Nhưng giáo sư nào có tài đức, giàu uy tín, hùng biện thích vô lớp đông nam sinh hơn lớp đông nữ sinh. Nàng đến gần tôi hỏi tôi là ai.
Xã hội thời nay loạn nhất về quyền sử dụng nó. Con người không có quyền tự thao túng, cho mình quyền sử dụng các cái ấy cách ngang tàng. Còn em trai coi bộ lôi thôi, thay đồ ra ngồi võng, nói qua loa trả lời vừa đủ khi chị dâu hay anh rễ hỏi.
Cha mẹ hay kẻ có bổn phận giáo dục nên để ý cách bạn trai ăn để dạy phép lịch sự. Cho họ biết rằng người bạn đời là nguồn an ủi họ đấy. Đã quan niệm ái tình và nhục tình như trên tất đã am hiểu mục đích của nó là sinh con.
Về già thì lòng họ teo héo lại. Đại đa số bạn trai không có tiểu tâm nầy. Rồi khi quên, họ trở lại sống con người nguyên thủy của mình.
Trở lên tôi mới đề cập lương tâm tự nhiên của bạn trai. Sang thời thanh niên, lòng tự ái xen vào, bạn trai có thể nhớ những lời chỉ trích và lo âu. Đã biết cái lý của việc tính giao nhận thấy nó không phải là việc tầm thường, bạn còn phải biết đề phòng những hăm dọa có thể làm cho nó bị thực hiện cách tàn ác.
Nói đúng hơn là họ có đầu óc đả đảo. Giữa họ và bạn tâm giao có sự cộng thông đời sống tinh thần, tình cảm: người nầy lo sống cho người kia và hỗ tương tìm hạnh phúc cho nhau. Chỉ có những tâm hồn tự do đó mới nhẹ nhàng bay lên giữa bầu trời của thánh đức, quê hương của Thượng đế là Đấng toàn Thánh.
Một tâm hồn phái mạnh say mê một thiếu nữ phần nhiều tại vì, một cách chủ quan, họ thấy ở thiếu nữ ấy có những cái mà khi chiếm hữu được đối tượng yêu, họ sẽ hưởng trong sung sướng. Nhưng cái tật lôi thôi là tật căn bản của họ. Bạn gái thì ngây thơ mà mà họ thì già mưu mẹo nên họ dùng đủ thứ lời lẽ mía mật để thu tâm.