Những cơn nỗi phồng của người lạc quan ấy lại xẹp xuống thế lại bằng bầu khí sầu thảm tợ tang ma. Mà thưa bạn, ở đời cái gì lôi vật khác thì vật khác ấy phải bị chi phối không? người ta hay nói đ àn ông là phái mạnh nhưng dưới góc cạnh ái tình tôi thấy đ àn ông bị chi phối nên thỉnh thoảng tôi gọi đ àn ông là phái yếu. Tôi muốn nói bạn trai ấu trĩ có xu hướng tự nhiên hiểu biết về người, về sự vật, về hiện tượng theo những dữ kiện cung cấp bởi ngũ quan hơn là do sự suy luận già giặn.
Khi ái tình nỗi dậy trong lòng bạn trai, họ thường hành động hai cách: một là nhát nhúa, hai là táo bạo. Họ muốn ai cũng khôn ngoan đúng đắn mà ưa có thái độ con nít. Đàn ông khác đ àn bà ở điểm trên chung quy tại đ àn ông trọng đại cương, lo nặng về phương pháp, thấy tất cả qua óc tổng hợp.
Tình cảm ảnh hưởng trên các thứ ấy một phần thôi. Nếu gặp người khác phái phải hết sức thận trọng. Không phải họ mê ăn đâu, mặc dù có một số ít đôi khi mất miếng lộn gan trên đầu.
Cũng do lòng tự ái nữa, các bạn trai thấy buồn tủi khi cha mẹ họ ăn mặc nghèo nàn. Mất tình yêu họ nghe đau xót vì cô độc, vì thiếu sự bổ khuyết vào tâm hồn họ, bao nhiêu cực khổ của họ vì người yêu, bao nhiêu tốn kém của họ đổ ra để mua chuộc tình yêu. Những thắc mắc họ gặp trong cảnh sống gia đình, học đường, xã hội.
Cặp mắt nghĩ ngợi như đang đợi một cái gì. Tất cả nó làm cho bạn trai chỉ vui tạm chốc lát lúc làm việc tội lỗi rồi lòng trở lại với màn đ êm lạnh bóng ma sầu. Trong xã hội có biết bao cuộc thất vọng cay độc, thần kín, không tiện tỏ bầy tâm sự về những mối tình éo le như vậy.
Những cuộc hội họp tưng bừng dễ lôi cuốn họ. Cà hai đều có giá trị chữa bịnh rét nhưng cách chữa hơi khác. Nếu có phòng riêng họ thích vô sống yên lặng trong tư phòng mà không muốn người nhà đến quấy rối thường.
Lời nói, lối xã giao của họ nói lên tâm hồn thành thực tự nhiên của họ. Nhà giáo dục đủ tế nhị chỉ dạy cho bạn trai khai thác trực giác. Trong mục nầy tôi lại cũng còn chưa bàn hẳn cốt tủy ái tình của bạn trai.
Mà nếu ta để tâm hồn chìm lặng trong mơ mộng không kềm hãm thì những khí lực phải tiêu ma, ý chí kiệt quệ. Vì hoàn cảnh gia đình túng thiếu hay vì nghề nghiệp chưa đảm bảo được gia đình tương lai, hoãn cuộc kết hôn cũng chiếm số đông. Ai từng lãnh trách vụ huấn luyện tuổi trẻ đều có lần bực trí vì thấy một số bạn trai và một số đông bạn gái không tập trung tinh thần lâu được.
Người ta thấy còn tổn hại cho danh giá nữa. Tâm tình nhút nhát nói trên theo thời gian sẽ hết. Khi rủi mất tình yêu, trí tưởng tượng cũng trưng bày ra trong óc họ hình ảnh người con gái mà họ bán đ àn lòng đang khoác tay một chàng trai khác đã có những cử chỉ thân mật hay viết những bức thư tình tứ cho kẻ tình địch của họ.
Người xưa vậy, người nay cũng không khác. Cái áo thung mặc một tuần lễ tuột ra bỏ trên nắp rương. Ơû thành ngủ trưa dậy, chưa rửa mặt, còn nằm lăn qua lăn lại nhớ đâu đâu, họ nghe một giọng oanh vàng ở nhà bên hát: