Tại người hay tại tình? Có lẽ tại cả hai, mà tại người nhiều hơn. Không phải họ cương quyết đâu. Nhưng chúng chứa bài học cao quí.
Bịnh thời đại đã làm bao nhiêu lương tâm bạn trai không còn biết phân biệt được lành dữ. Những khi nhìn con thơ, họ thấy thấp thoáng hình ảnh người bạn lòng mà ngày xưa nâng khăn sửa trấp cho họ. Các đồ vật trong gia đình dưới mắt họ, bị coi là cũ kỹ quá.
Muốn nên người, con người phải được giáo dục vừa xác vừa hồn, phải được phát trinh con người cá nhân và con người xã hội. Họ đôi khi vì lý do cần thiết, tỏ ra dịu ngọt với ai đó một lúc. Họ không có thói quen hay nói đúng hơn chưa chịu có thói quen đi sâu vào sự tìm hiểu cái hư cái thực.
Vì thứ thú vị đó mà nhiều bạn trai để hồn lỡ bước trong những giấc mơ đầy bóng gã, chiêm bao lẫn bóng nàng rất tai hại mà tôi sẽ bàn rộng ở một mục sau. Không phải họ bảo người lớn sai lầm đâu. Gia đình họ có chuyện lôi thôi, họ tự xen vô giàn xếp.
Bạn gái bị mụn nghe khổ vì sợ mất duyên, bạn trai cũng không khỏi lo âu đâu. Trong gia đình họ ít nói. Họ đem bao nhiêu kỷ niệm êm đềm của thời ái ân cũ để gieo vào đó nọc rắn ghen tương hầu bôi lọ bến cũ của thuyền lòng họ.
Bạn gái thì ngây thơ mà mà họ thì già mưu mẹo nên họ dùng đủ thứ lời lẽ mía mật để thu tâm. Vui là con đẻ của tâm hồn thánh thiện. Cha đánh má, chị hay em gái buồn khóc, còn họ can thiệp, lên tiếng trách cha.
Ai trước khi đến già giặn, đều qua thời kỳ như cheo nầy. Trong những sách bàn về tâm lý đã ra, tôi dám cả quyết mà không dè dặt rằng trong lãnh vực tình ái, người nam là phái yếu. Trong Kinh thánh sau nầy con lật Sáng Thế kỷ 1, 27 và 28 con sẽ thấy những lời vàng ngọc nầy: Thượng đế sáng tạo con người theo hình ảnh của Người, giống hình ảnh Người: Người đã dựng đàn ông và đ àn bà.
Nhưng khi họ càng gào thét: Mau lên chứ, vội vàng lên với chú thì thuốc độc của dâm tình đã khiến Bịnh hoạn cắn xương như cắn rúc và tâm hồn họ cũng rã rượi mà kêu la cùng vua của ái tình trong sạch: Tâm hồn con người thời đại quay cuồng trên một thảm kịch diễn ra bốn phương nào loạn dâm, bóc lột, giả hình, mưu mô, xảo quyệt, trụy lạc, ghen tương, nghi kỵ, chém giết, phản nộp, đàn áp, quy mọp, bạc nghĩa, du nịnh. Nếu xét cho kỹ thì cách chung cha có công hơn mẹ sau ngày đứa trẻ ra đời.
Vả lại các cử chỉ, thái độ, lời nói, hành vi của bạn trai nhiều khi cũng là tấm gương phản chiếu con người nội tâm của họ. Trước khi tiếng của họ đến cung giọng bình thường, họ bất đắc dĩ pha trộn hai thứ âm thanh nói trên. Nhiều em gái bị họ chê là liễu bồ, hiểu đúng nghĩa của tiếng.
Không mấy lần thầy giáo cho điểm mà họ hài lòng. Suy nghĩ sâu sắc quá thì bạn gái không bằng bạn trai nhưng có nhiều điều phải quyết tuyển tôi thấy bạn gái tỏ ra người lớn hơn bạn trai. Người bạn trăm năm của bạn, ngoài ra nhan sắc mà bạn say mê còn có những đứctính làm cho con người bạn lúc sống chung ngày một tốt đẹp hơn.