Tuy nhiên, trẻ vẫn chưa hẳn là một độc giả trưởng thành theo nghĩa chúng tôi muốn đề cập. Nhưng phương pháp đọc đồng chủ đề với chữ s viết thường luôn được sử dụng phổ biến hơn là đọc đồng chủ đề với chữ S viết hoa. Kinh nghiệm đặc biệt chủ yếu liên quan tới các tác phẩm khoa học.
Bạn chỉ được khai sáng khi nào bạn biết tác giả có ngụ ý gì, và tại sao lại nói như vậy, chứ không chỉ biết tác giả nói gì. Nói cách khác, mục đích nghiên cứu cấp độ đọc thứ tư này không phải là phương án cuối cùng trả lời cho câu hỏi nảy sinh trong quá trình tiến hành nghiên cứu hay giải pháp cuối cùng cho vấn đề gốc rễ dẫn đến cuộc nghiên cứu này. Người ta có thể phê phán những thông tin thiếu chính xác về kỹ thuật giải phẫu học hoặc thông tin sai về địa lý, lịch sử trong những cuốn sách chuyên ngành.
Đối với sách thực hành, nếu bạn nhất trí với nội dung của nó thì bạn phải hành động. Giờ thì bạn có thể thấy việc hiểu được thuật ngữ của tác giả có hiệu quả như thế nào. Ngủ gật hay để đầu óc vẩn vơ trong suốt thời gian bạn định dành cho việc đọc nhằm mở rộng hiểu biết, nghĩa là bạn đã làm thất bại mục đích của chính mình.
Suốt thế kỷ XIX, tại châu Mỹ, người ta chủ yếu dùng phương pháp ABC để dạy học đọc. Chúng tôi xin tóm tắt lại hai gợi ý về cách đọc sách lịch sử như sau. Bạn có thể kể lại kinh nghiệm nào của bản thân mà nhận định đó miêu tả, hoặc chỉ ra mức độ phù hợp giữa nhận định của tác giả với thực tế trải nghiệm của bạn không? Bạn có thể minh hoạ cho chân lý đã được phát biểu bằng những ví dụ cụ thể hay không? Tưởng tượng ra một trường hợp khả thi cũng hiệu quả không kém việc nêu ra một tình huống thật.
Đài phát thanh và truyền hình đã thay thế hầu hết các chức năng của sách báo. Tiêu biểu là cách thể hiện của nhà toán học Euclid. Toán học có lẽ là điều bí ẩn nhất, có chỗ đứng trong xã hội ngày nay giống như những bí ẩn về tôn giáo đã một thời làm mưa làm gió.
Người đọc cố gắng khám phá ra bộ khung của cuốn sách, còn tác giả lại bắt đầu mọi việc với bộ khung đó và cố gắng đắp da thịt lên trên để che lấp nó. Hầu hết các cuốn sách viết về các sự kiện thời sự đều nhằm mục đích chứng minh. Nhưng có sự khác biệt quan trọng giữa hai hình thức học tập này.
Có một số cuốn sách cũng như một số giáo viên chỉ quan tâm đến những kiến thức mà họ phải truyền đạt, nhưng điều này không có nghĩa họ phủ nhận giá trị sử dụng của những kiến thức đó. Chúng tôi đã nói rõ rằng đọc phân tích là phương pháp bạn có thể áp dụng với bất cứ thứ gì bạn đọc, không nhất thiết phải là sách vở. Nếu bạn không thể minh hoạ hay mô tả nhận định, dù bằng tưởng tượng hay nêu kinh nghiệm, nghĩa là bạn không biết gì về vấn đề đang được bàn luận.
Cuốn sách nào không đảm bảo hai yếu tố này thì chỉ là một mớ bòng bong khó đọc. Ngoài việc học được cách đọc hiệu quả hơn, bạn còn biết thêm về cuộc sống và trở nên sáng suốt hơn. Nhưng để biết được sự thật, chúng ta lại phải xem xét câu chuyện đó từ nhiều góc nhìn khác nhau.
Vì thế, có thể khẳng định rằng chúng ta không nên và không thể đọc một cuốn sách nào một cách cô lập hoàn toàn. Lượng tài liệu dạng như vậy nhiều tới mức không ai có đủ thời gian đọc hết một phần những tài liệu đó. Nó còn giúp ta giữ cho trí óc sống và phát triển.
Nó được đưa ra trên cơ sở cấu trúc của sách. Mặc dù, nó phù hợp với sân khấu và hữu ích trong triết học nhưng hình thức đối thoại như vậy không phù hợp trong khoa học. Chúng ta có thể không nhớ tên của tất cả mọi người trong bữa tiệc, nhưng chúng ta sẽ nhớ tên của người đàn ông đã nói chuyện với mình trong suốt một tiếng đồng hồ, hoặc nhớ được cô gái mà mình đã hẹn hò, hoặc nhớ được bà mẹ mà con bà là bạn học của ta.